Staatssecretaris moet terug naar tekentafel: ‘Straks gaan er lokale kranten verdwijnen’

Het kabinet wil de lokale media versterken, maar de manier waarop dreigt kranten zoals het WeesperNieuws juist te verzwakken. Jolanda de Rijk, directeur van Enter Media en vice-voorzitter van brancheorganisatie NNP, pleit voor een aanpassing en vindt steun in de Tweede Kamer. “Een goed begin, maar de strijd is nog lang niet gestreden.”

Naar aanleiding van het pleidooi van de NNP dringt politicus Pim van Strien er bij staatssecretaris Gunay Uslu op aan om haar beleidsplan aan te passen. “Het gevaar is dat er lokale en regionale kranten gaan verdwijnen. In plaats van versterking, zul je een verschraling zien. Daarom moet de staatssecretaris echt terug naar de tekentafel”, zegt Van Strien. Hij raakte hierbij betrokken via zijn fractiegenoot Hawre Rahimi uit Weesp, woordvoerder Digitale Zaken bij zijn partij en ook zeer begaan met lokale media.

16 miljoen voor omroepen

Het kabinet wil 16 miljoen euro uittrekken om de lokale nieuwsvoorziening te versterken. Klinkt geweldig, maar dat bedrag gaat vrijwel volledig naar lokale en regionale omroepen. En niet alleen om radio- en tv-programma’s te maken, ook om (online) geschreven nieuws te gaan verzorgen. 

Kranten zijn de hofleveranciers van lokaal nieuws

Voor uitgevers van huis-aan-huisbladen betekent dat een onwenselijke concurrentie en een ernstige bedreiging van hun verdienmodel. Van Strien: “Als je bij de lokale omroep hetzelfde nieuws kunt lezen, verliest de krant op papier en online voor een deel zijn waarde voor adverteerders.”

Hij vindt dat je dit geen marktwerking meer kan noemen: een van de twee spelers wordt namelijk stevig met overheidsgeld gesteund. “Lokale nieuwsvoorziening is heel erg belangrijk, daar zijn we het allemaal over eens. Nu wordt dat goed verzorgd, mede door de private sector, met z’n tweehonderd lokale uitgevers, 562 huis-aan-huisbladen in een wekelijkse oplage van 7,5 miljoen unieke papieren kranten. Zij zijn de hofleveranciers van het lokale nieuws. Zij informeren bewoners over de lokale politiek en dat is enorm belangrijk voor een vitale democratie. Voor alle duidelijkheid: wij zijn niet tegen het steunen van de lokale omroepen. Maar het mag niet zo zijn dat we daarmee de kranten bij het oud vuil zetten.”

Samenwerking en spelregels

Om het beleid tijdig bij te sturen, diende Van Strien (VVD) eind oktober een motie in, ondersteund door Lucille Werner (CDA) en Nicky Pouw-Verweij (BBB). De motie is aangenomen door de Tweede Kamer. Daarin krijgt staatssecretaris Uslu van Media en Cultuur de opdracht om álle aanbieders van lokaal en regionaal nieuws te laten profiteren van de ondersteuning. Van Strien is van mening dat dat mogelijk is. Enerzijds door samenwerking, anderzijds door spelregels over wie wat doet. Hij wil dat het ministerie kijkt naar hoe het in Duitsland en Vlaanderen is geregeld, waar kranten en omroepen elkaar aanvullen en minder beconcurreren. “Daar zeggen ze: de audiovisuele producties zijn voor de omroep, de longreads en verdiepende stukken zijn voor de andere media.”

Niet langer negeren

Jolanda de Rijk van Enter Media probeert als vice-voorzitter van de Nederlandse Nieuwsblad Pers (NNP) al langer om namens alle lokale krantenuitgevers bij Uslu aan tafel te komen. Zij is blij met de motie en de steun vanuit de Tweede Kamer. “De lokale journalistiek wordt niet versterkt wanneer de huis-aan-huismedia, met het grootste bereik in Nederland, niet worden meegenomen in het beleid. Het kabinet kan de private media niet langer negeren. Een beter beleid is mogelijk, waarbij de publieke en private sector elkaar aanvullen in plaats van beconcurreren.”

Snel antwoord

Hoever Uslu wil gaan, is nog de vraag. Tijdens een eerder debat in de Tweede Kamer bood ze in elk geval een opening voor een dialoog. Medio 2024 stelt de regering de verdeling vast, voor die tijd moet de Kamer een reactie krijgen op de aansporingen van Van Strien. Na de verkiezingen hoopt hij terug te keren in de Tweede Kamer om te blijven strijden voor een medialandschap dat over de hele linie vitaal blijft.

Theater en haardblokken

Want dat is belangrijk, herhaalt Van Strien nog maar eens. Hij groeide op in Brabant met Weekblad De Langstraat, een krant die nog altijd verschijnt in de gemeente Geertruidenberg. 

Het mag niet zo zijn dat we de kranten bij het oud vuil zetten

Sinds kort woont hij in Haarlem en merkt hij hoe belangrijk de lokale krant ook voor een nieuwkomer is. “Of ik nu met mijn zoons naar een leuke jeugdvoorstelling wil of nieuwe haardblokken nodig heb: via de artikelen en advertenties van Nieuwsblad Haarlem leer ik mijn woonomgeving kennen. Een vitaal lokaal medialandschap zorgt voor verbinding in buurten, dorpen, steden en streken. Juist in deze jachtige wereld is het fijn om op die lokale verbondenheid terug te kunnen vallen.”

Grootste bereik

De huis-aan-huiskranten hebben verreweg het grootste bereik in dat lokale medialandschap. Uit recent onderzoek in opdracht van het Commissariaat voor de Media blijkt dat 70 procent van de mensen regelmatig zijn of haar lokale huis-aan-huiskrant leest. Met dat rapport in de hand dringt de NNP er bij Uslu ook op aan om lokale kranten in te zetten voor landelijke overheidscampagnes.