'Onderzoek bij NASA, alsof ze me loslaten in een snoepwinkel'
WEESP – Annemieke Petrignani - Taube wijdt haar leven aan de wetenschap en bestudeert als astrochemicus het ontstaan van sterren, planeten en het leven zelf. Onlangs haalde de Weespse een belangrijke beurs van het NWO binnen, waardoor ze met een door haar samengesteld onderzoeksteam vijf jaar mag werken aan haar onderzoeksmissie en toegang krijgt tot grote onderzoeksopstellingen in Nederland, Europa en zelfs de NASA. 'Alsof ik word losgelaten in een snoepwinkel', zo verheugt de wetenschapper zich.
door Ruth van Kessel
Trots is Annemieke Petrignani op de erkenning van haar deskundigheid op het gebied van de astrochemie. Voor haar onderzoek, dat plaatsvindt in laboratoria, werkt ze samen met astronomen. Zo kunnen inzichten uit het lab vergeleken worden met waarnemingen in de ruimte. Met de beurs staan alle deuren naar de ruimte letterlijk voor Petrignani open. Trots is ze ook dat ze als een van de weinige vrouwelijke wetenschappers deze beurs heeft weten binnen te slepen. "De wetenschap en zeker de bètawetenschap is nog steeds een mannenwereld. Waarin het voor vrouwen, zeker als ze ook nog eens moeder willen worden, het niet altijd gemakkelijk is om voor vol te worden aangezien." Petrignani is 39 jaar, werkt parttime en is in verwachting van haar derde kind.
Wat onderzoek je nu precies?
"Met mijn onderzoek wil ik weten hoe organische stoffen in de ruimte eruit zien. Organische stoffen zijn de basis van het leven, van het ontstaan van sterren en planeten. We weten dat ze er zijn, we hebben als het ware de voetafdruk, maar nu willen we de rest zien."
Waarom is dit onderzoek van belang?
"Organische stoffen waren er al voordat de aarde werd gevormd. Mijn onderzoek is een puzzelstukje, dat samen met vele andere kleine puzzelstukjes ons inzicht op het ontstaan van sterrenstelsels en leven moet vergroten. Als we dit op afstand begrijpen, dan kunnen we die kennis ook toepassen op de aarde. Bijvoorbeeld bij gezondheids- en milieuvraagstukken, waar organische stoffen ook een grote rol spelen."
En nu mag je vijf jaar doorgaan?
"Klopt. Het NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) kent jaarlijks aan een honderdtal wetenschappers – van alle disciplines - VENI, VIDI en VICI-beurzen uit. Ik heb een VIDI-beurs binnengehaald, deze is voor talentvolle en creatieve wetenschappers. Met 800.000 euro mag ik vijf jaar mijzelf en twee andere onderzoekers aan het werk zetten. Het klinkt veel, maar het bedrag is ontoereikend om de benodigde apparatuur aan te schaffen. Het biedt mij wel de mogelijkheid om een eigen onderzoekslijn te beginnen, waarbij ik gebruik kan maken van onder meer het FELIX-labarotorium aan de Radbouduniversiteit, met de krachtigste lasers ter wereld en het HIMS instituut van de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast blijf ik samenwerken met de Sterrewacht in Leiden en heb ik toegang tot de nieuwste ruimtetelescopen - missies van biljarden euro's! - van de NASA."
Hoe ben je zover gekomen?
"In 2000 studeerde ik af in de technische natuurkunde en kreeg ik banen aangeboden bij organisaties als Shell. Ik koos heel bewust voor de minder gemakkelijke weg: het doen van onderzoek. Vervolgens promoveerde ik in de atmosferische fysische chemie van aardachtige planeten. Ik vind het nog steeds machtig mooi: mogen spelen met de nieuwste experimentele opstellingen en zoeken naar het onbekende, naar dingen die niemand weet. Een leuke bijkomstigheid is ook dat je voor dit vak veel moet reizen en samenwerkt met verschillende culturen. Geweldig allemaal, zeker als je jong en nog niet gebonden bent. Ik had de tijd van mijn leven."
'Ik vind het machtig mooi om te zoeken naar het onbekende'
Totdat je behalve wetenschapper ook moeder werd?
"Als one of the guys is het in de mannenwereld, die de bètawetenschap nu eenmaal is, behoorlijk shocking dat je als vrouw kiest voor kinderen. Toen ik in verwachting was van ons eerste kind deed ik net mijn postdoctoraal aan het Max-Planck Instituut in Heidelberg en moest ik mijn eigen zwangerschapsprotocol schrijven. Ik was de enige vrouw in de groep destijds en ook de eerste wetenschapster in dertig jaar, die daar zwanger werd. Ondanks dat het niet gebruikelijk was, besloot ik toch een gezin te stichten en ging ik parttime werken. Al betekent dat in mijn geval vier lange dagen. Reken maar dat ik gepionierd heb in de wetenschapswereld."
Een voorbeeld voor andere vrouwen?
"Niet doelbewust, maar ik laat zien dat het kan: een wetenschappelijke carrière combineren met een gezinsleven. Het wordt vrouwen niet gemakkelijk gemaakt: je moet verantwoorden waarom bij jou een onderzoekstraject langer duurt en waarom je parttime werkt. Ik houd mezelf in balans door met dezelfde passie te investeren in de wereld van mijn kinderen en zit ik daarom in de ouderraad van de Kors Breijerschool. Ik introduceer op school een astronomiepakket en laat kinderen zo kennismaken met de wereld van de sterrenkunde. Wie weet wek ik hun interesse voor de wetenschap. Ik vind dat ik als vrouw een voorbeeld ben voor jeugdige wetenschappers: vrouwen en mannen, die het lef hebben een gezin te combineren met de wetenschap. In dat spanningsveld ben ik zeker een pionier, zonder dat ik feministe ben."
