Die schaatsen hoeven voorlopig niet uit het vet, zegt de weerman
WEESP - Wie onze weerberichten van Pieter de Blois elke week leest, heeft al vernomen dat de winter tot nu toe opvallend zacht is. Is dat een voorbode voor de rest van het seizoen? Wij vroegen Pieter of hij zich aan een wintervoorspelling wilde wagen. Hij beantwoordde ook meteen nog wat andere vragen. Zo geeft hij eerlijk toe dat hij er met een voorspelling ook wel eens faliekant naast zit.
door Marieke van Veen
Kan het nog een barre winter worden?
"Die kans is klein. Deze eerste wintermaand laat het winterweer het afweten. Er zijn verschillende records gesneuveld, zoals de warmste 17e december ooit. De hoogste temperatuur gemeten in december bedraagt 15.3 graden op kerstavond 1977, tijdens een stormachtige zuidwestenwind uit de subtropen. De wind stroomt dan zo snel dat de lucht geen tijd heeft om af te koelen op weg naar het noorden. Hoge temperaturen moeten in de winter van deze snelle, warme luchtaanvoer komen en niet van de zon. Die staat in de winter te laag boven de horizon en geeft nauwelijks warmte."
Kunnen onze schaatsen al uit het vet?
"Volgens het meest gebruikte weermodel is er 80 % kans op een zachte tot zeer zachte winter met weinig vorst en sneeuw. Wellicht vergelijkbaar met de winter van 2014. Dat was de op een na zachtste winter sinds 1901, alleen de winter van 2007 was nog iets zachter. Maar je kunt altijd voor verrassingen komen te staan. Zo verliep de winter van 2011 aanvankelijk ook zeer zacht. Eind januari sloeg het ineens om. In de eerste helft van februari was er zelfs sprake van een officiële koudegolf. Als de vorst toen een week langer had aangehouden had er mogelijk een Elfstedentocht verreden kunnen worden, zoals in 1985 en 1986 toen dit ook pas eind februari plaatsvond. Toch denk ik dat er ook een kans bestaat dat het abnormaal koude oceaanwater in het noordelijke deel bij IJsland leidt tot een sterk hogedrukgebied aldaar. Dan zouden we geen westenwinden maar noorden- of zelfs noordoostenwinden kunnen krijgen met kans op serieuze winterkou. We hoeven voorlopig nog niet de schaatsen uit het vet te halen, maar ik houd een slag om de arm."
Wat is de koudste winter ooit?
"De gemiddelde temperatuur in de winter bedraagt 3.3 graden. Er waren in de 20e eeuw acht winters met een gemiddelde temperatuur van onder het vriespunt (minder dan 0.0 graden). Dat zijn (zeer) strenge winters. De koudste winter was die van 1963 met gemiddeld -3.0 graden, gevolgd door 1947 met -2.4 graden. Enkele meer recente strenge winters en tevens de gemiddeld koudste winters van de laatste 50 jaar waren die van 1979 en 1996, respectievelijk -0.8 graden en -0.1 graden. Deze winters brachten echter geen Elfstedentocht. De koudste winter deze eeuw was de winter van 2009- 2010. Dit was tevens de sneeuwrijkste winter sinds 1979. Er wordt nu door vorst- en/of sneeuwliefhebbers geklaagd dat we tegenwoordig geen winter meer hebben, maar vrij recent hebben we nog vijf winters op rij gehad met serieuze winterkou. De winters van 2009 tot en met 2013 hadden allemaal minstens één vorstperiode waarin geschaatst kon worden en waarin ook sneeuw viel. Zowel in 2009 als in 2010 hadden we een witte kerst. Tweemaal een witte kerst achter elkaar is uniek."
Is de winter lastig te voorspellen?
"Niet moeilijker dan een zomer. In het algemeen zijn de lente en herfst wat lastiger, het weer gedraagt zich tijdens die seizoenen vaak grilliger. Dat is niet altijd zo, want de zomer van 2015 was bijvoorbeeld uitermate grillig. In de koele, maar droge en vrij zonnige lente van 2015 was het weer juist stabieler, en daarmee makkelijker te voorspellen."
'Deze maand december wordt waarschijnlijk de warmste december ooit'
Zit je er wel eens compleet naast?
"Jazeker, voorspellen van het weer op de wat langere termijn kan anders uitvallen dan eerst gedacht. Het weer wordt primair bepaald door de positie van hoge- en lagedrukgebieden en de luchtstromingen die de ligging van deze systemen tot gevolg heeft. Het komt ook wel eens voor dat fronten van lagedrukgebieden onverwachts versnellen of juist vertragen als gevolg van verandering van processen in de atmosfeer. Het kan daarom voorkomen dat een front, ofwel een regengebied, eerder of later overtrekt dan voorspeld."
Vind jij de winter een fijn seizoen?
"Niet mijn favoriet, maar elk seizoen boeit me. Zachte winters vind ik wat saai of er moet iets bijzonders gebeuren zoals een zeer zware storm of orkaan, zoals op 25 januari 1990 tijdens ook een zeer zachte winter. Boeiend kunnen ook lenteachtige temperaturen zijn, die niet alleen aangenaam maar ook bijzonder zijn zoals in deze decembermaand al voorkwam. Er is een grote kans dat deze december de zachtste december ooit wordt. De gemiddelde temperatuur van december bedraagt 3.7 graden. De warmste december ooit was in 1974 met 7.4 graden. De gemiddelde temperatuur in deze december wordt waarschijnlijk ruim 8.0 graden."
Voor Radio Weesp heb je vele seizoenspecials gemaakt, zoals de Winterspecial op zondag 20 december. Wat is het ultieme winternummer?
"Specials deed ik al tussen 1986 en 1991 bij de astronomische wisseling van het seizoen. Sinds 2008 ben ik er opnieuw mee gestart in een andere stijl. Het is een poëtisch programma met gedichten, teksten en muziek, gekozen in de sfeer van het nieuwe seizoen. Het gaat niet per se over het weer, maar dat wordt altijd wel even genoemd. In de winterspecial worden meestal nummers gedraaid van de cd's 'Wintersong' van Sarah McLaughlin, 'And Winter Came' van Enya en 'In a Winter's Night' van Sting. En in klassieke stijl een lied uit de 'Winterreise' van Schubert, uit 'de Vier Jaargetijden' van Vivaldi en uit de 'Seizoenen' van Tchaikovsky."
