'Ik droom nu al van de golf van de oerknal'
WEESP – Terwijl wetenschappers over de hele wereld nog in rep en roer zijn van het vorige week geleverde bewijs dat er zwaartekrachtsgolven in de ruimte zijn en dat Einstein na 100 jaar gelijk krijgt met zijn relativiteitstheorie, ging natuurkundige Chris Van Den Broeck maandag gewoon weer aan het werk bij het Nikhef op het Sciencepark in Amsterdam. De Weesper is een van de hoofdrolspelers in de spectaculaire ontdekking.
door Ruth van Kessel
'Dit gaat de wereld veranderen. De ruimte trilt. Einstein had gelijk. Een nieuwe kijk op het universum.' Dit zijn maar enkele voorbeelden waarmee de media donderdag kopten op het nieuws dat de zwaartekrachtsgolven die op 14 september 2015 door twee Amerikaanse detectoren opgepakt waren, geen toeval waren, maar een wetenschappelijk bewijs van de relativiteitstheorie. Wetenschappers over de hele wereld begonnen te juichen, televisieprogramma's vochten om deskundigen aan tafel en de aarde leek even stil te staan. Het WeesperNieuws sprak stadgenoot Chris Van Den Broeck afgelopen vrijdag, de dag na de openbaring van het nieuws.
Hoe beleeft u deze dagen?
"Als één groot feest. Gisteren hebben we met het onderzoeksteam champagne gedronken tijdens de persconferentie, 's avonds was ik te gast bij DWDD en vanmiddag was er een borrel met de collega's van het Nikhef. De laatste vijf maanden was het keihard werken om te controleren of de signalering van de zwaartekrachtsgolf, die vrijkwam bij de samensmelting van twee zwarte gaten 1,3 miljard jaar geleden, geen toeval is. Tegelijkertijd valt er bij ons een spanning weg. We mogen er eindelijk over praten. "
Neem ons eens mee naar 14 september?
"In Amerika was er net een aanpassing geweest op de twee detectoren waardoor ze drie keer zo gevoelig waren. Op vrijdag 11 september stonden ze stabiel, dat is een heel precies werk. We hadden nog echt niet de verwachting dat we met deze verbetering meteen succes zouden boeken. Maar die maandag ineens, het was vlak voor de lunch, kwam er een glashelder signaal… we konden onze ogen niet geloven en waren allemaal door het dolle heen."
Wat wordt er eigenlijk gemeten?
"Vergelijk het met de meting van het effect van één waterdruppel op de stijging van het waterpeil in het IJsselmeer. Dat kun je waarnemen, maar onze machines doen dat nog 100.000 keer nauwkeuriger, waardoor we de minuscuulste trillingen kunnen registreren."
Wat hebben we aan deze kennis over zwaartekrachtsgolven?
"Over 100 jaar gaan mensen zeggen dat deze ontdekking gelijk staat aan de uitvinding van de telescoop. We kunnen de ruimte nu niet alleen bekijken, maar ook horen en voelen. Vergelijk het met lopen in een oerwoud met oordoppen op: door het zien van de structuren en kleuren leer je al heel veel. Maar als je de oordoppen afdoet dan hoor je ineens de geluiden, van de dieren, het water en meer. Het is deze combinatie van zien en horen die maakt dat we oneindig meer kunnen leren van het heelal. Het brengt ons dichter - en dat zal niet direct morgen of over een jaar zijn - dat we zwaartekrachtsgolven kunnen waarnemen die 13,7 miljard jaar geleden veroorzaakt zijn door de oerknal. Het heelal als embryo. Die golven blijven voor eeuwig het heelal doorkruisen en brengen ons bij de bron."
'En ineens dat glasheldere signaal, net voor de lunch'
Spectaculair! Hoe kon u zwijgen?
"Dat was niet gemakkelijk, zal ik je zeggen. Je wilt het wel van de daken schreeuwen, maar tegelijk wil je niet dat ze voortijdig met je kindje aan de haal gaan. Je wilt het beschermen en er 100 procent zeker van zijn dat je het bij het juiste eind hebt."
En nu, staat uw huis vol met bloemen?
"Bloemen niet, maar ik krijg wel veel felicitaties. De reacties zijn ontzettend leuk. Dit weekend dompel ik me nog even onder in de vreugde, maar maandag ga ik weer hard aan de slag bij het Nikhef, er valt nog zo veel te onderzoeken."
Komt de Nobelprijs naar Weesp?
"Haha, nee. Aan een onderzoek als dit werken meer dan 1000 mensen mee. Als de Nobelprijs hiervoor wordt uitgereikt gaat hij naar de drie wetenschappers die in de beginjaren zeventig – ik moest nog geboren worden - het concept bedachten voor het meten van gravitatiegolven. Die heren zijn nu de 80 gepasseerd en hebben in Washington, Italië en Amsterdam het grootse moment mogen meemaken."
Hoe komt een Belg als u eigenlijk in Weesp terecht?
"Toen ik in 2009 een aanstelling kreeg bij het Nikhef zijn mijn vrouw en ik, als absoluut geen grotestadsmensen, in de omgeving van Amsterdam naar een huis gaan zoeken. We zagen foto's van Weesp op internet en vielen als een blok voor dit pittoreske stadje. Weesp is een kleine, actieve en prettige gemeenschap. Hier in het centrum is het heerlijk wonen. Al mis ik wel het Weesper Automatenkabinet waar ik graag menig uurtje doorbracht."
Wat is uw droom?
"Het wachten is nu op de waarneming van de zwaartekrachtsgolven van de oerknal. Ik ben met 42 jaar jong genoeg om dat mee te kunnen maken, tenminste, dat hoop ik. Wat een fantastisch moment zal dat zijn, daar kan ik inderdaad van dromen!"
