'Als verloskundige deel je in blijdschap, geluk en verdriet'
WEESP – Hele generaties mensen heeft ze in Weesp op de wereld geholpen. Haar eerste baby's zijn nu veertigers, een zichtbare generatie in de samenleving. Hoeveel kinderen er van haar precies rondlopen op deze aarde heeft ze niet bijgehouden. Zijn het er drieduizend? Of vier? 'Ergens tussenin', lacht Lilian Tekstra. De Weesper verloskundige gaat na 42 jaar met pensioen.
Door Ruth van Kessel
In haar huis in de Klomp ligt wheaten Govert aan haar voeten. De zon schijnt naar binnen in de gezellige keuken. Lilian Tekstra zet een tulband op tafel. Niet dat ze zo'n bakster is, maar toen ze toch een tulband voor haar moeder ging bakken kon ze er net zo goed twee maken. Ze ziet een beetje op tegen het interview, want ze praat niet graag over zichzelf en haar privéleven. Zaken die ze altijd gescheiden hield van haar werk. Wat ze kwijt wil aan al die moeders - en ook vaders - die haar dankbaar zijn voor haar kundigheid, waarmee ze mocht delen in de blijheid van de geboorte van een gezond kind, maar ook waarmee ze verdriet deelde als de zwangerschap en bevalling niet zo verliepen als gehoopt, schreef ze in een brief. Tekstra: "Ik vind afscheid nemen lastig. 42 jaar verloskunde bedrijven is niet alleen mooi, maar is ook hard werken. Maar zoals ik schrijf in mijn afscheidsbrief: 'Dank voor al die mooie, zware, gelukkige, verdrietige, heftige en vrolijke en altijd intieme momenten die ik met jullie heb mogen delen. Ze hebben mijn leven verrijkt en ervoor gezorgd dat ik terug kan kijken op een enerverende en intense loopbaan.' En zo is het ook. En nu is het mooi geweest en verheug ik me op een toekomst met wat minder zwaarwegende verantwoordelijkheden."
Gaat u in een gat vallen?
"Nee, dat zeker niet. De laatste 15 jaar was ik al aan het afbouwen en ik deed sinds een jaar alleen nog maar spreekuur en geen bevallingen meer en sinds drie jaar geen nachtdiensten meer. Maar weet je dat ik nog steeds niet onafgebroken een nacht kan doorslapen? Dat steeds wakker worden voor een aanstaande moeder die belt met een vraag, of een bevalling die zich aandient, dat patroon van continu alert zijn, zit er nog steeds in."
Al die generaties kinderen…
"En dan kom je ze weer tegen als ze zelf kinderen krijgen of zelfs kleinkinderen, ja, dat is bijzonder. Zo kreeg ik twee jaar geleden een mail van een vrouw. Haar zoon, door mij gehaald, was veertig geworden en ze vertelde wat er van hem was geworden. Terug redenerend ontdekte ik dat dat een bevalling was geweest in de eerste dienst die ik tijdens mijn opleiding alleen moest doen. En uitgerekend toen ik veertig jaar verloskundige was en overwoog of ik wel of niet ging stoppen, kwam deze mail. Ik was blij verrast en heb het als een markering gevoeld."
Kent u de kinderen die u op de wereld heeft gezet?
"Gek genoeg voelde ik me meer verbonden met de moeders dan met het kind. Als de baby er is, zit voor mij het belangrijkste werk erop. Maar de moeders bleven me wel bij. Zeker in de beginjaren met al die spannende en indrukwekkende momenten die je samen doormaakt; al die eerste keren, dat wordt naarmate je het vak langer uitoefent steeds minder. En dat is maar goed ook, anders zou het vak te intens zijn."
'Je wordt je steeds meer bewust van wat er mis kan gaan'
Wat bepaalt die intensheid?
"Tijdens een bevalling ben je met twee levens tegelijk bezig. Een fout kun je niet goedmaken. Soms krijgt een baby het benauwd tijdens de geboorte, wordt het geboren met een afwijking of komt het te overlijden: als verloskundige maak je dat allemaal mee. Je zou denken dat het vak gemakkelijker wordt naarmate je het langer doet, maar dat is wat mij betreft juist niet het geval: je bent je steeds meer bewust van wat er mis kan gaan. De onbevangenheid van de eerste jaren verdwijnt en daar komt een grotere waakzaamheid en dus ook spanning voor in de plaats."
42 jaar, wat is er veranderd?
"Ik was 23 jaar toen ik samen met Henna Playfair en Marije Puyenbroek in 1974 de verloskundige praktijk van mevrouw Bühler overnam. Marije vertrok en Henna en ik deden in het groeiende Weesp en omstreken alle bevallingen, ook de medische indicaties. Eigenlijk was het gekkenwerk. We hadden het zo druk dat we geen vakanties konden nemen en zeven dagen in de week aan het werk waren. Er was een tekort aan verloskundigen, we moesten wel. Dat is nu allemaal veel beter geregeld en er staat hier met vier verloskundigen een gestroomlijnde praktijk in Weesp."
En inhoudelijk?
"In 1974 beschikten we over veel minder middelen om het kind en de moeder te bewaken dan nu. We voelden de buik, luisterden met een houten toeter, controleerden de bloeddruk, urine en gewicht en dat was het. Inzichten over voeding en leefwijzen veranderden steeds en de diagnostiek breidt zich nog steeds verder uit. Een grote verandering is de pijnstilling voor de moeder tijdens de bevalling. Ook voor ons als verloskundige een zegen, want waarom zou een vrouw zo veel pijn moeten lijden? Aan de andere kant, als vrouwen in de 12de week van hun zwangerschap al om een ruggenprik vragen, vraag ik me ook wel eens af waar we mee bezig zijn."
Wat is voor u het mooie aan verloskunde?
"Zeker de tijd toen wij, anders dan elders in het land, als verloskundige ook de medische bevallingen deden, heb ik als de mooiste periode ervaren. Het begeleiden van een zwangere van het begin tot het eind, met alle inspanningen die daar bij horen. Het is echter niet meer van deze tijd, maar het was voor mij wel de mooiste manier van verloskunde bedrijven. De vertrouwensband die een verloskundige met de zwangere opbouwt om samen de zware klus van de bevalling te kunnen klaren is voor mij altijd de grootste uitdaging geweest en hét facet van ons vak dat mij de grootste voldoening heeft gegeven."
En nu?
"Ik ga eerst genieten van het feit dat ik even geen verplichtingen heb. Ik verheug me om heerlijke wandelingen te maken met onze hond Govert en te zien wat er op mijn pad komt. Misschien ga ik wel een boek schrijven over mijn ervaringen als verloskundige. Weet je, dat is eigenlijk best een goed idee."