Bouwproject Bloemendalerpolder dreigt Weesp door vingers te glippen
Bij de grote stadsuitbreiding in de Bloemendalerpolder slaan de marktpartijen de trom. De gemeenteraad kijkt op afstand toe en heeft nauwelijks nog invloed.
WEESP De onderhandelingen tussen overheden en marktpartijen over het bouwplan Bloemendalerpolder verlopen moeizaam als er in of voor 2010 ineens een breekpunt is. De deal dat Weesp voor elke woning 25.000 euro zal ontvangen voor bovenwijkse voorzieningen gaat van tafel. Opmerkelijk is dat veel raadsleden uit de periode 2006-2010 niet van die deal afwisten of niet weten dat hij van tafel is.
'Een grijze periode', zo wordt het tijdvak 2010-2011 genoemd in een analyse van de Rekenkamer Weesp, een onafhankelijk instituut dat onderzoek deed naar de totstandkoming en voortgang van het bouwplan in de Bloemendalerpolder (de wijk Weespersluis). In die periode was de gemeenteraad kennelijk zo in beslag genomen door de mislukte fusie met Bussum en de uitgestelde verkiezingen dat er geen oog was voor wat er in het projectkantoor voor de Bloemendalerpolder gaande was.
Een stevige studie van het gedocumenteerde materiaal leverde de Rekenkamer onvoldoende duidelijkheid op over gemaakte afspraken en wat de gemeenteraad in de komende periode moet doen. Daarom nodigde de Rekenkamer vorig jaar raadsleden en wethouders uit de periode 2006-2017 uit voor terugblikkende gesprekken. Uit wat de raadsleden en wethouders zich nog allemaal konden herinneren, ontstaat een beeld van grote geheimzinnigheid. De ontwikkelaars wilden zo veel mogelijk bouwen, uit concurrentieoverwegingen moesten prijzen en afspraken onder de pet blijven en de gemeenteraad moest - als ze informatie eenmaal kreeg - vaak snel beslissen.
Toen eind 2008 de economische crisis begon, ontstond er een verwarrende periode waarin de situatie rond het bouwproject per dag veranderde. Er waren ineens veel overleggen, vaak zonder verslagen. Het was onduidelijk bij wie de regie lag, het wemelde van de geheime stukken. Onduidelijk was wie welke belangen diende. Opmerkelijk is dat de lokale woonvisie niet gold voor de Bloemendalerpolder. De regionale woonvisie wel, maar daaraan werd nooit voldaan. In die 'grijze periode' is de overdracht naar de nieuwe raad niet goed vastgelegd en was alle kennis en regie nog maar in handen van één ambtenaar. In de periode daarna sneuvelde het idee om er een gemengde wijk van te maken. Verkoopbaarheid had de hoogste prioriteit, gevoed door de invloed van de ontwikkelaars. Daarom werd gekozen voor een wijk met duurdere woningen, een 'yuppenwijk'.
In juni 2011 wordt in het geheim een 'Bloemendalerpolder Akkoord' bereikt, een paar maanden later gevolgd door de SUOK (de samenwerkings- en uitvoeringsovereenkomst en bijbehorend globaal inrichtingsplan). Die SUOK werd door de raad van Weesp gezien als een succes, onder meer omdat de bebouwing van de Vechtoever eindelijk van tafel was. Ook drie andere successen werden binnengehaald: de ontwikkelaars houden twee derde van de polder groen en leggen een nieuwe ontsluitingsweg naar de A1 en een fietstunnel onder het spoor aan. Er ontstond in de raad een sfeer van 'snel tekenen', zo werd gezegd in de reconstructie.
De SUOK is op zich helemaal geen verkeerde deal. Hij kwam tot stand in een tijd waarin gemeenten geen ontwikkelaar meer wilden zijn wegens grote verliezen op hun bouwbedrijven. Weesp wilde dan ook geen enkel risico lopen in de polder - en doet dat ook niet. Maar de prijs die de gemeente ervoor betaalt is dat er maar weinig touwtjes over zijn om aan te trekken. Bovendien zat de raad er in sommige periodes onvoldoende bovenop, waar de ontwikkelaars mogelijk van geprofiteerd hebben. De Rekenkamer komt tot de conclusie dat de gemeenteraad weliswaar van alles heeft vastgelegd, maar niet of nauwelijks toetst of de bouwers zich daar wel aan houden. Een voorbeeld: door verandering in de timing is de nieuwe ontsluitingsweg naar de A1 nog niet klaar.
De Rekenkamer komt tot de conclusie dat de gemeenteraad van Weesp weinig tot geen invloed meer heeft op de ontwikkeling van Weespersluis. Ook stelt de Rekenkamer dat een gebrek aan scherpte bij de onderhandelingen ertoe leidt dat Weesp nu niet meeprofiteert van de aantrekkende woningmarkt. De Rekenkamer kon nergens terugvinden waar de kwaliteit en kwantiteit van het groen is vastgelegd zoals die door de ontwikkelaars moet worden aangelegd. Nog een zwak punt: de SUOK gaat uit van minimaal 2350 en maximaal 2750 woningen: daarmee kan de ontwikkelaar de dichtheid van de woningen vergroten (meer opbrengst), wat ten koste gaat van de kwaliteit.
De Rekenkamer adviseert met klem een raadscommissie Bloemendalerpolder in te richten om de voortgang te monitoren en waar mogelijk nog invloed in te zetten. Het belangrijkste wapen van de raad: inzicht houden. Daarvoor reikt de Rekenkamer een 'routeboekje' aan dat houvast biedt. De gemeenteraad mag de borst nat maken, want tegelijk met deze grote stadsuitbreiding dient zich nog een zeer ingrijpende ontwikkeling aan: de fusie met Amsterdam.
Onduidelijk wie de regie had, het wemelde van de geheime stukken