Waterbuffels in Muiden
De nieuwe inwoners van Muiden trokken vanaf het moment dat ze arriveerden vorige week veel bekijks. Muiden is acht waterbuffels rijker. Wouter Slors (53), de beheerder van de acht waterbuffels, gaat nu nog elke dag langs om te kijken hoe het ze in hun nieuwe woonplaats vergaat.
Met zijn doorgewinterde bus rijden we over de Maxisweg langs het natuurgebied Diemerscheg, de nieuwe huisvesting van 5,5 km omtrek. Al rijdend probeert Wouter zowel de auto recht te houden als de buffels te lokaliseren. Een combinatie die nog best lastig kan zijn. Ineens zien we het groepje in het uiterste punt van het natuurgebied nabij de stoplichten en de busbaan rustig in het water liggen. Wouter draait behoedzaam de busbaan op - waarvoor hij een ontheffing heeft, hoewel andere automobilisten al toeterend commentaar geven - en parkeert voorzichtig de bus op het gras.
“Ze reageren redelijk rustig en gaan af en toe aan de wandel”, vertelt Wouter. “Gisteren gingen ze even hollen, maar het is dan ook even wennen. Ook aan elkaar.” De groep van acht waterbuffels, waarvan drie stieren en vijf koeien, bestaan uit twee moeders en twee dochters, twee kalfjes (een stiertje en een koe), een onverwante stier en een halfwassen stiertje. Ze zijn afkomstig uit een grotere groep van 50 tot 60 waterbuffels die in Nationaal Park de Biesbosch loopt. Nu de groep ineens een stuk kleiner is, moeten ze even wennen aan de nieuwe samenstelling. “Als je een klas hebt en je haalt er ineens zes uit heb je dat ook”, vergelijkt Wouter. “Dat kost even tijd, maar het gaat wel goed. Het zijn kuddedieren, zelfs nog meer dan gewone koeien, dus het is altijd een kluitje.”
‘Uiteindelijk gaan deze hekken weg en lopen ze bijna tot aan de Vecht’
Het gebied Diemerscheg waar de waterbuffels lopen - dat door de Provincie Noord-Holland is ontwikkeld om natuurgebieden in de provincie beter te verbinden - reikt vanaf de stoplichten tot ter hoogte van de brug naar nieuwbouwwijk de Krijgsman. Als het goed is kunnen de waterbuffels volgende maand ook via de wildtunnel naar het gebied nabij voetbalvereniging SC Muiden, wanneer dit is overgedragen aan Staatsbosbeheer. Tot die tijd is de tunnel nog afgesloten. “Ik wil altijd alles mooi doen”, lacht Wouter, “maar dit is echt super lelijk geworden. Ik heb het dicht gezet met twee hekken. Ze gaan er niet onderdoor en zijn er nog niet geweest, dus volgens mij houd ik ze ermee tegen. Uiteindelijk gaan deze hekken weg en lopen ze bijna tot aan de Vecht.”
Nerveus koppel
Wouter Slors werkt al 26 jaar als rietsnijder in het Naardermeer. Toen hij achttien jaar geleden met zijn vrouw en drie kinderen - waarvan er twee zijn uitgevlogen - in Muiderberg kwam wonen, is hij voor Free Nature in opdracht van Natuurmonumenten, een kudde van ongeveer 140 Galloways gaan beheren. In het verlengde van de Galloways heeft hij nu de Muidense waterbuffels erbij gekregen. Al vereisen die weer een andere aanpak als de koeien in het Naardermeer. “Ik heb heel veel gelezen, maar ik heb nog geen ervaring met Waterbuffels”, zegt Wouter bescheiden. “Je hebt de algemene theorie, maar al doende leert men. De vorige beheerster van de Biesbosch vertelde mij bijvoorbeeld dat deze koe - Wouter wijst naar de grootste die vooroploopt - een rustige koe is en waarschijnlijk de leiding zal nemen, wat ze ook doet. De andere koe is wat nerveuzer.”
‘Als ze om twee uur ‘s nachts over de A1 galopperen heb ik wel even een probleem’
“Dit koppel is nu nog wat nerveus”, vertelt Wouter terwijl ze rustig voorbij sjokken. “Sommige mensen vinden dat handig, want als je dan bijvoorbeeld moet drijven dan lopen ze. Maar ik vind het zelf eigenlijk niet prettig en heb liever dat ze wat meer ontspannen zijn. Dat is gewoon leuker werk. En ik vind het altijd vervelend dat als zij lijden en je iets moet doen, dat ze zenuwachtig worden. Je doet het liever niet, maar soms moet je eens een poot knippen of er is iets waarmee je moet helpen. Het gaat erom dat de beesten het toelaten dat je iets doet en dat ze je vertrouwen. Dan hoop je in kritieke situaties nog iets te kunnen doen.”
© Bob Awick
Met de Galloway-koeien in het Naardermeer heeft Wouter in de loop der jaren al een goede band opgebouwd, vertelt hij. Dat helpt wanneer hij dichtbij moet komen in verband met een noodsituatie, zoals wanneer uit het gebied breken. Wouter: “Inmiddels heb ik daar ook wel ervaring mee; het gebeurt niet vaak, maar met levende have heb je wel eens wat, zoals de keer dat er een stier op het spoortalud liep.” Over het algemeen loopt het goed af is mijn ervaring. Ik vind ook dat hulpdiensten en mensen altijd loyaal meewerken. Er is enorm veel saamhorigheid en dat stemt de burger positief. Maar goed, als de waterbuffels straks om twee uur ‘s nachts over de A1 galopperen heb ik wel even een probleem”, lacht Wouter.
Uitbraak
Hoewel we lachen om de absurdistische gebeurtenis was het in het begin na de verhuizing schijnbaar spannend of de waterbuffels zich wel zouden beperken tot hun nieuwe gebied. “De eerste drie dagen heb je het echte gelazer, dat ze weglopen of uitbreken”, vertelt Wouter luchtig. Rondom het gebied van de waterbuffels staat een hekwerk met stroomdraad, waar een flinke voltage op zit. “Het schijnt dat als de stroom er af is, ze meteen buiten lopen. Dat schijnen ze te voelen met hun snorharen.” Wouter heeft gelukkig een meetapparaat om te controleren of de stroom nog op het hekwerk staat en is al jaren zeer secuur met het onderhouden van de omheining bij de Galloways bij het Naardermeer.
‘Daarvoor moet ik ook snel een band opbouwen met ze’
Toch bestaat er altijd een kans dat ooit een waterbuffel eens een kijkje neemt buiten het natuurgebied en uitbreekt. Voor wie dan in de buurt is en een buffel ziet lopen, de tip om vooral zelf rustig te blijven. Wouter: “Wat voor mensen en dieren geldt is dat ze stress langzaam opbouwen. Als ze uit het gebied zijn vinden ze het spannend. Op een schaal van 1 tot 10 zitten ze op stressniveau 4. En met een uitbraak moet je zorgen dat ze op 4 blijven. Als je met lichten gaat schijnen, herrie maakt of gaat schieten, dan schiet die stress snel omhoog en wordt het lastiger. Het gedrag wordt steeds gevaarlijker. Het is aan mij om te zorgen dat alles zo rustig mogelijk blijft. Daarvoor moet ik ook snel een band opbouwen met ze, zodat ik ook in die situatie iets kan doen.” Die vertrouwensband is er op dit moment met de nieuwe waterbuffels nog niet. Wanneer Wouter het natuurgebied in loopt en de waterbuffels zien hem, dan kijken ze wel nieuwsgierig, maar houden afstand. “Maar dat kan ook niet op dag één en ook niet op dag tien”, aldus Wouter.
Babyboom
De groep waterbuffels bestaat nu nog uit acht, maar het is de bedoeling dat ze zich zullen vermenigvuldigen. Grote kans dat het er eind van dit jaar twaalf zullen zijn. “De twee moeders en twee dochters zijn alle vier waarschijnlijk drachtig. Dus als alles mee zit en alle geboortes goed gaan komen er mogelijk vier kalveren bij. Maar het is nu nog te vroeg om te zeggen. Alle grote verhuizingen, van kuddes en mensen, leveren altijd gelazer op”, zegt Wouter nuchter.
© Bob Awick
Wanneer de kalfjes precies geboren zullen worden is moeilijk te zeggen. Doordat de waterbuffels zich op een natuurlijke manier voortplanten is de exacte datum waarop ze gedekt zijn niet bekend. Wel dat het pas in de tweede helft van dit jaar zal gebeuren. “Voordat ze hier kwamen zijn ze nog even in handen geweest van een veearts”, aldus Wouter. “Die dacht dat de dracht van een van de buffels al best een eind op streek is.”
Bezoek
‘Je kan wel doen alsof je midden in de Serengeti zit, maar dat is echt niet zo’
Terwijl we niet uitgepraat raken over de waterbuffels - “Ik kan uren praten over koeien trouwens”, verontschuldigt Wouter zich - stopt er een auto langs de kant van de Maxisweg. De auto erachter toetert verontwaardigt. Mensen stoppen langs de weg om een glimp van de waterbuffels op te vangen. Hoewel de verkeerssituatie er niet veiliger op wordt wanneer automobilisten ineens langs de weg stoppen, vindt Wouter het ook begrijpelijk dat het gebeurt. “Je kunt niet in zo’n druk gebied dieren neerzetten en zeggen: niet komen kijken. Dat is een mal idee. Het hoort erbij en we moeten er een verhouding in vinden.” Wouter raadt aan om vooral op de fiets te komen, want helemaal verbieden om te komen kijken is geen optie. “Je zit hier midden in de stad. Je kan wel doen alsof je midden in de Serengeti zit, maar dat is echt niet zo.”
Bijvoeren
Af en toe neemt Wouter een baaltje hooi mee. De afgelopen weken hebben de dieren in het terrein waar ze vandaan komen ook hooi gekregen. Zo gaat een hun rantsoen langzamerhand over naar het gras en de wilgen van de Diemerscheg. Het is niet zo dat de buffels nu direct op het hooi afkomen. Veel dieren reageren met een enorme vertraging op een nieuwe situatie; ze zien het, registreren, maar handelen er nog niet naar. Dat is bij mensen ook zo. Die moeten eerst even aan een idee wennen en dat is bij een buffel niet anders.
‘Ik bewaak de condities en voer bij als dat nodig is’
Maar aanhankelijke dieren om te aaien zullen het niet worden. “Het is de bedoeling dat ik dichterbij kan komen, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. De dieren leven vrij in het gebied. Het is niet de bedoeling dat de waterbuffels door bezoekers worden bijgevoerd”, aldus Wouter. “In de winter worden de dieren niet aan hun lot overgelaten we hebben een zorgplicht. Ik bewaak de condities en voer bij als dat nodig is.”
Als mensen iets willen doen voor de nieuwe waterbuffels, zoekt Wouter nog een flink aantal helpende handen; bijvoorbeeld om in het natuurgebied op te ruimen, er ligt nog veel zwerfafval. En om een beschutte plek voor de waterbuffels te bouwen voor in de winter. Waterbuffels kunnen goed tegen kou, tot min 20 graden vorst, mits ze een droge ligplek hebben en beschutting tegen de wind.
Aanmelden voor de nieuwsbrief en/of om te komen helpen kan via het mailadres:
diemerscheg@freenature.nl