Wakker liggen om een komma
Is er iemand die in de afgelopen dertig jaar álle artikelen van het WeesperNieuws heeft gelezen? Ellen Kamminga komt zeker in de buurt. Ze is al dertig jaar de corrector van het WeesperNieuws. Dat is iemand die vooraf alle artikelen op taal controleert (stam plus t).
WEESP Een taalongeluk zit in een klein hoekje. Zeker als je, zoals de redacteuren van het WeesperNieuws, veel schrijft, zinnen vaak verbouwt om in te korten, onder grote tijdsdruk werkt en je concentratie nog wel eens wordt onderbroken door een nieuwswaardig telefoontje of een uitrukkend zwaailicht. Of schrijf je weleens aan elkaar? Gelukkig leest Ellen al onze artikelen na.
Een verschrijving, een tikfout, een verhaspeling, een vergeten woordje... ze leiden de lezer af en knagen aan de betrouwbaarheid van de krant. Natuurlijk lezen we onze artikelen na, maar hoe goed je ook met taal bent, in je eigen teksten lees je zomaar over een fout heen. Daarom heeft het WeesperNieuws vanaf de allereerste editie Ellen als corrector ingeschakeld. "Een uitstervend ras, maar wel heel belangrijk. Er wordt veel en snel geschreven en dan is het voor de redactie fijn dat ik er nog even naar kijk. Ik let op grammatica, stijl, zinsopbouw en consequente schrijfwijze. En soms ook wel op de inhoud; als ik iets lees waarvan ik denk dat het niet klopt dan pas ik dat, na overleg met de betreffende redacteur, aan." Op die manier heeft Ellen ontelbare grote en kleine fouten uit de krant weten te houden. Wat niet betekent dat de krant helemaal foutloos op de mat valt. Ook bij Ellen kan er weleens iets doorheen glippen. Zeker als je bedenkt dat ze in ongeveer twee dagen alle titels van Enter Media naleest: in drukke weken is dat meer dan de helft van een gemiddeld boek. En ja, als de krant thuis op de mat valt, schreeuwt het foutje dat je over het hoofd hebt gezien je recht in het gezicht; dat is nu eenmaal het lot van een corrector.
Het leesbrilletje
Het nakijken doet Ellen thuis, ook al voor corona. Via Pubble, het systeem waarin we deze kranten maken, verschijnen alle artikelen die gereed zijn op een rijtje. De correcties brengt ze zelf in de tekst aan en markeert het artikel daarna als 'gelezen'. "Eerst kreeg je dan een leesbrilletje in beeld, nu is het een letter met een groen vinkje. Ik vond die leesbril toch leuker."
'Je moet er ook om kunnen lachen'
Het corrigeren gebeurt nu zo'n tien jaar via het beeldscherm, in de jaren daarvoor kwamen grote vellen uitgeprinte krantenpagina's, de Dikke Van Dale en het rode pennetje van stal. De print met doorhalingen, toevoegingen en andere instructies ging naar de opmaker die de correcties dan met de hand invoerde, waarna Ellen het vaak nog een keer nakeek om te zien of dat allemaal wel goed was gegaan. Dat was veel tijdrovender en gehaaster. Zij kon namelijk pas beginnen met nakijken als de hele pagina klaar en uitgeprint was en dan draaide de drukpers al bijna.
Kwestie van gevoel
Ellen vindt dat het WeesperNieuws van meet af aan al een vlotte manier van schrijven kent en dat die schrijfstijl in de afgelopen dertig jaar is meegegaan met de tijd. "De stijl is zeker moderner geworden in al die jaren. Sec het nieuws noteren, zag je vroeger veel meer. Het is nu losser, soms mag het ook wat creatiever. Die lossere stijl heb ik in sportberichten vaker toegestaan dan in nieuwsartikelen. Dat is een kwestie van gevoel. Zo heb ik mijn stijl en taalgevoel in de loop der jaren ook steeds verder ontwikkeld."
Als er nog tijd is, checkt Ellen de advertenties graag nog even. Ook daar maakt de pen met regelmaat een uitglijder, waar de krant zijn adverteerder graag voor wil behoeden. Toch glipt er ook hier weleens iets door. "In een advertentie van een makelaar op de voorpagina stond in plaats van 'waardebepaling' een keer 'waardepaling'. Heel vervelend, maar ook heel geestig. Want je moet er in de meeste gevallen ook om kunnen lachen. De 'waardepaling' is bij ons thuis een eigen leven gaan leiden en komt in de gesprekken nog regelmatig voorbij."
Het vóór publicatie controleren van webartikelen ligt wat lastiger. De productie van deze berichten gaat de hele dag door en ze moeten vaak zo snel mogelijk online. Dan is er geen tijd meer voor de route langs Ellen. We geven hier dus voorrang aan de snelheid.
De meest gemaakte taalfout in al die nieuwskranten van Enter? Dat is en blijft toch echt die vermaledijde dt-fout, zo geeft Ellen met opgeheven vinger prijs. Dan roept ze een letterlijk kolossale fout in herinnering. Nou ja, fout... het is arbitrair, zoals vaker met taal. Het gaat om de paginagrote kop op de voorpagina van het WeesperNieuws van 23 mei 2003. Die dag bracht koningin Beatrix een werkbezoek aan Weesp en de regio en de krant waarin verslag werd gedaan werd nog diezelfde middag aan haar aangeboden. De kop luidde: 'Alstublieft majesteit'. "Ik heb heel lang getwijfeld of ik daar een komma tussen zou zetten. Maar omdat die kop zo groot was, werd het ook een enorme komma. Daarom heb ik hem weer weggehaald. Daar heb ik 's nachts wakker van gelegen. Ik kon alleen nog maar denken: o, wat stom, die komma had er toch tussen gemoeten!"
Benieuwd naar het verhaal achter de Majesteit-editie van het WeesperNieuws in 2003 en hoe Beatrix erop reageerde? Lees dat verhaal nu online op WeesperNieuws Extra