Sssst!
Als kind ging ik nooit met mijn ouders naar de dodenherdenking op 4 mei. We bleven altijd thuis. Ik groeide op in Gouda en daar zijn zelfs meerdere oorlogsmonumenten waar op 4 mei bloemen worden gelegd, maar wij kozen er altijd voor om thuis – voor de tv – de doden te herdenken. Dat maakte het niet minder indrukwekkend. En al helemaal niet facultatief. Op 4 mei ben je om acht uur twee minuten stil, punt. Dus dat deden we. Uit respect voor de mensen die stierven door onderdrukking en oorlog.
Toen ik jong was moest ik vaak moeite doen om tijdens de twee minuten stilte niet in snikken uit te barsten. Misschien heb ik zelfs weleens stilletjes zitten huilen. Niet omdat ik als achtjarig wezen, zonder enige ervaring met oorlog of wat dan ook, enig idee had van de gruwelen die herdacht werden. Maar omdat ik de dood zo verdrietig vond. En dan dacht ik aan de hond van mijn opa en oma die was overleden en waar ik zo dol op was.
Een van die dodenherdenkingen uit mijn kindertijd vergeet ik nooit meer. Ik was een jaar of tien en we zaten uiteraard met het gezin op de bank, kijkend naar de Waalsdorpervlakte, of de Dam, een van die twee. Precies tijdens de twee minuten stilte, ik zat net mijn tranen te verbijten, ging de deurbel. De deurbel! Er stond een collega van mijn vader voor de deur, die ‘even wat op kwam halen’. Nu ik dit typ voel ik weer de diepe verontwaardiging die ik op dat moment voelde. Het zijn gdvdmm maar twee minuten per jaar dat je even stil moet zijn, come on! De man in kwestie – ik weet zelfs nog zijn naam: Wibo. En na die bewuste avond heeft niemand ooit nog van hem gehoord. Tenminste, ik niet – was zich van geen kwaad bewust. “Ik was het vergeten”, zei hij nog. En daarmee sloeg hij eigenlijk de spijker op z’n kop. Want we herdenken juist om niet te vergeten.