'Het eerste dat ik ga doen is het groene kruis weer aanzetten'
WEESP - Van buiten hebben de Laurentiuskerk en de naastgelegen parochiewoning nog niets aan hun majestueuze voorkomen ingeboet. Maar binnen in de pastoriewoning dringt de uitverkoop zich meteen op. Houten kerkbeelden staan onder aan de trap met een prijssticker erop voor wie ze hebben wil: 200 euro. Het is duidelijk, het tijdperk van de katholieke kerk aan de Weesper Herengracht is voorbij.
door André Verheul
Een dure lege kerk met pastorie, daar heb je niets meer aan als bisdom. Dus moet je er iets anders mee. Na een marktverkenning van maanden kwam het parochiebestuur maar tot één conclusie: de kerk aanbieden voor herontwikkeling. In de praktijk betekent dat al snel slopen voor woningbouw. Hartje centrum, uitzicht op de sluis; die appartementen zijn zo aan de man gebracht, toch? Maar zo rigoureus hoeft het gelukkig ook weer niet. Het kan ook met een beetje van dit en een beetje van dat: wel appartenmenten bouwen, maar het aangezicht van de kerk zo veel mogelijk intact houden. En die intentie ligt er nu.
De muffige sfeer in de lege pastoriezaal werd maandag voor even verdrongen door de ouderwetse geur van verse koffie. In de kamer hangt nog een intrigerend schilderij van de Kruisafname, toegeschreven aan Sybilla. Zou het ook in de uitverkoop gaan? Een briefje met verkoopvoorwaarden werd snel even weggehaald toen vertegenwoordigers van het parochiebestuur en het bisdom hier bijeenkwamen om een intentieovereenkomst te tekenen met CTJ van Vliet Beheer van Weesper bouwondernemer Cees van Vliet. "Wat we net ondertekend hebben, is het voornemen om Van Vliet tot aankoop van het perceel over te laten gaan als hij een bouwplan kan maken dat voor hem haalbaar is", legt Leo Ruiter van het parochiebestuur uit.
Ruiter gaat verder: "De fundering van het kerkgebouw is slecht. De bedoeling is dat er een andere bebouwing komt op een groot deel van dit perceel. Die nieuwe invulling zou best woningbouw kunnen zijn. Dat is het enige wat in deze tijd voldoende rendement oplevert. Dat de pastorie behouden blijft, staat buiten kijf. Cees wil ook graag de toren behouden, misschien een of twee traveeën van de kerk, maar de rest zal waarschijnlijk gesloopt worden."
Dat gaat Ruiter zeker aan het hart, zo zegt hij, maar dan vooral vanuit het Weesper oogpunt. Als parochiebestuurder kijkt hij er toch meer naar als een zakelijke en vooral onontkoombare beslissing.
"Een alternatief? Nee. Alleen als er een hele grote geldschieter gevonden wordt die anderhalf miljoen euro voor de fundering wil uittrekken en ook nog een goede bestemming voor het kerkgebouw weet. In de huidige markt hebben wij zo iemand niet kunnen vinden. We hebben enkele tientallen instanties benaderd of ze interesse hadden om in de kerk iets te ondernemen. Daar is niets uitgekomen. Wel bleek er interesse in woningbouw", aldus Ruiter. De keuze viel op Cees van Vliet, omdat hij aangaf dat hij de toren wil behouden als hij daarachter woningen kan realiseren.
Hoe dat er precies uit gaat zien, is nog niet duidelijk. Een bouwplan is er namelijk nog niet, alleen wat verkenningen en wensen. Nu de intentieverklaring er ligt, kan er serieus gerekend en getekend worden. Wat is mogelijk, wat is haalbaar en wat vindt de buurt ervan? Daarvoor zijn meerdere architecten gevraagd samen te werken. Een van hen is de Weesper Janton Stork. Uitdagingen en ideeën genoeg, maar het zal volgens Stork nog flink puzzelen worden om met iets moois te komen dat past op deze locatie. Om het parochiehuis en de toren te kunnen behouden is geld nodig en dat moet verdiend worden met de woningbouw op de plek van het kerkschip. Ruiter: "Het moet leiden tot een resultaat waar we allemaal blij mee zijn."
Weesper gek
De ondernemer die daar instapt is dus Cees van Vliet. De Weesper kwam twee jaar geleden voor het eerst in contact met het parochiebestuur, toen nog alleen om te kijken naar de funderingsproblematiek. Van Vliet: "Het bestuur is zeer zorgvuldig te werk gegaan. Er is met dertig partijen gesproken, van corporaties en ontwikkelaars tot partijen die de kerk meteen wilden platgooien om er een appartementencomplex neer te zetten. Ja, financieel is dat vreselijk interessant natuurlijk. Ik heb gezegd: ik wil graag meedenken, maar dan moeten we een zo mooi mogelijk plan zien te maken waarbij we de kerktoren laten staan en het liefst ook een of twee beukmaten, zodat het aangezicht vanaf de Herengracht zo veel mogelijk intact blijft. Zo kom je tot een plan dat voor Weesp zo mooi mogelijk is en dat uiteindelijk, en daar ben ik ook heel duidelijk in, geen geld mag kosten. Het is wel prettig als er aan het einde van de rit nog een beetje geld overblijft."
Kortom, het kerkgebouw uit 1876 blijkt niet te kunnen worden behouden, maar Van Vliet biedt een acceptabel alternatief. Vindt in elk geval het kerkbestuur. Kan Van Vliet het ook waarmaken? "De mensen die de aankoop begeleiden zeiden tegen mij: kijk uit dat jij niet die Weesper gek bent die zich straks verslikt in zo'n project. Ik ben blij met dat advies, maar ik ben ook blij dat we nu deze overeenkomst getekend hebben", zegt de bouwondernemer zelfbewust.
Buurt
Van Vliet zegt verder dat de nu getekende intentieverklaring gaat leiden tot een gezamenlijk plan van kerkbestuur en ontwikkelaar Van Wijnen. Dat alles moet tot stand komen in een goed samenspel met gemeente en de buurt, die stap voor stap in het traject wordt meegenomen. "Er komen bijeenkomsten om over de voortgang te praten om de buurt erbij te betrekken. We hebben een communicatiebureau aangetrokken om dat goed te organiseren. Hoewel ik mij realiseer dat het heel moeilijk is om het iedereen naar de zin te kunnen maken." Uit een eerste gesprek met buurtbewoners kwam naar voren dat niet iedereen de nieuwe bebouwing in de Blomstraat zo goed vindt passen. Dat is het eerste leergeld dat Van Vliet betaalt: hij wil geen versteend plan en hoopt een deel van de kerktuin te behouden.
Nachtje slapen
Wat de functie van het pastoriehuis wordt, weet Van Vliet nog niet. Voor de toren (uit 1900, dus jonger dan het kerkschip) heeft hij wel een idee. "Wat zou het mooi zijn om daar een overnachtingsmogelijkheid in te maken. Stel je eens voor dat je een nachtje kunt slapen op veertig meter hoogte, uitkijkend over Weesp. Dit soort dingen zijn er in Nederland wel, in bouwkranen bijvoorbeeld, maar nog niet in een hoge kerktoren. Dus daar zouden wij ons in Weesp meteen enorm mee kunnen onderscheiden. We hebben al eerder op bijzondere locaties in Weesp herontwikkeld, maar nog nooit op zo'n bijzondere plek. Voor mij is dit letterlijk en figuurlijk het hoogtepunt. Ik kijk uit naar het moment dat we groen licht hebben voor het bouwplan, want het eerste dat ik dan ga doen is het groene licht van het kruis boven in de toren weer aanzetten. Als dat weer brandt, hebben we een plan waar ik ook echt trots op ben."