‘Je doet in ieder geval niemand kwaad’

‘Je doet in ieder geval niemand kwaad’. Dat was het antwoord van haar vader toen Doris Hochscheid als tiener aan hem vroeg of zij als musicus wel genoeg voor de wereld zou kunnen doen. Zij koos voor een carrière als celliste en performer en op 4 mei speelt zij, tijdens de Herdenkingsbijeenkomst in de Grote Kerk, met pianist Frans van Ruth het programma ‘Oorlog en Vrede’.

De voorgeschiedenis van haar familie speelde een grote rol bij de samenstelling van dit programma. Haar vader werd in 1940 in Keulen geboren en maakte als jongetje van twee jaar het bombardement op Keulen mee. Ook aan moederskant was er een traumatische voorgeschiedenis. De grootouders van Hochscheid hebben gedetineerd gezeten in een Jappenkamp.

Geen ontkomen aan

Terwijl hij een overtuigde pacifist was, ontkwam de grootvader van Hochscheid er niet aan om zich te melden voor het Duitse leger. Hij wist dat de dienstplicht ontduiken tot zeer zware straffen kon leiden. Zo was bekend dat een vriend van hem was geëxecuteerd toen hij probeerde te vluchten uit Duitsland. Er werd in het gezin heel weinig over de oorlog gesproken. Toch sijpelde er wel wat door en hoorde zij als kind verhalen via andere familieleden.

Het huwelijk van haar grootouders hield geen stand en in 1956 kwam oma, die Nederlandse was, met twee kinderen naar Rotterdam. En de familie vond het belangrijk dat de familienaam in ere werd gehouden. Zo kwam een 12-jarig jongetje, met als achternaam Hochscheid, op de middelbare school in de stad die zwaar had geleden onder het bombardement van de Duitsers.

Oorlog in Oekraïne

Bij het begin van de oorlog in Oekraïne probeerde Doris Hochscheid met haar vader over zijn oorlogstrauma en jeugd te praten. Haar vader vertelde in een zeldzaam en ontroerend moment van openheid dat hij het moeilijk vond en dat hij zich, als het nieuws de bombardementen toonde, bewust terugtrok achter zijn krant en zich afsloot. Daar hield het gesprek op. Het bleef tot het eind heel moeilijk voor hem om erover te praten.

Inmiddels is haar vader overleden, maar Hochscheid is zich steeds meer bewust geworden van de invloed die de oorlog op haar ouders heeft gehad. Zij heeft ervaren hoe de oorlog doorwerkt in haar eigen leven en dat van haar zussen. De laatste jaren verdiepte zij zich in de effecten van trauma op volgende generaties. Zo ontstond de behoefte om haar persoonlijke verhaal hierover in een muzikaal programma te delen. 

4 mei

Het programma dat op 4 mei wordt gespeeld bevat composities van zeer verschillende componisten. In alle composities is er een relatie met oorlog en trauma, toen en nu. Maar er klinkt ook hoop uit de stukken die gespeeld worden. Muziek als een weg terug naar het leven, naar vrede. Er klinken Joodse composities, stukken van o.a. componisten uit Oekraïne en Frankrijk en recent is er een compositie toegevoegd van een Palestijnse componist. Ook het gedicht Phoenix van Vasalis is onderdeel van het programma.

Het programma eindigt met een compositie van de Nederlandse componist Escher. Escher verloor in het bombardement op Rotterdam alle composities die hij tot dan toe geschreven had. In antwoord op die heftige gebeurtenis componeerde hij de meesterlijke Sonata Concertante voor cello en piano: muziek van hoop en liefde.

De werken die uitgevoerd worden zijn:

• Ernest Bloch: From Jewish Life (1925): No. 3: Jewish Song
• Mykola Lysenko : La tristesse opus 39 (1901)
• Svitlana Azarova: model Citizens (2006)
• Naseem Alatrash: Lifta (2017)
• Maurice Ravel: uit Deux Mélodies Hebräiques (1914) No.1 Kaddisch
• Rudolf Escher: Sonata Concertante (1943, revisie 1955)
• Allegro agitato
• Largo
• Lento - Allegrissimo

Deel de Duif

De Herdenkingsbijeenkomst begint met een presentatie door twee jongeren van het project ‘Deel de Duif’. Direct na de moordaanslag in Israël op 7 oktober organiseerde burgemeester Halsema een bijeenkomst in de burgemeesterswoning. Jongeren van diverse achtergronden ontmoetten elkaar daar. Zij namen het initiatief om de verbinding te zoeken tussen moslim-jongeren en joodse jongeren. Op 4 mei vertellen Boaz en Selma, twee van de initiatiefnemers, over hun ervaringen met deze dialoog.

Om 20.45 uur begint op 4 mei de herdenkingsbijeenkomst in de Grote Kerk met als thema ‘Oorlog en Vrede’. De toegang is gratis.